Dolarizasyon, çeşitleri ve oluşumu hakkında bilgi verilirken, para birimlerinin değer kaybetme riskine karşı aldıkları önlemin dolarizasyon olduğu, tam dolarizasyon ve kısmı dolarizasyon olarak iki çeşitte yapıldığı, ülkenin kendi para birimi yerine yabancı kaynaklı para birimlerini kullanması ile uygulandığı ifade edilir. Dolarizasyon yaparken, bir ülke kendi para birimi yerine ABD doları kullanır.
Makalede Ne Var?
Dolarizasyon Çeşitleri Nelerdir?
Dolarizasyon türleri hakkında detaylar şu şekilde sıralanır:
- Tam Dolarizasyon: Ülke vatandaşlarının kendi yerel para birimlerini tamamen bırakarak, yabancı kaynaklı para birimi olan ABD dolarını kullanmalardır.
- Kısmi Dolarizasyon: Bir ülkenin vatandaşlarının toplu şekilde dolar kullanımına geçmemesi fakat yavaş yavaş yabancı para ile yapılan işlemlerin yerel para kullanımının üzerine çıkmasıdır.
Dolarizasyon’un Amacı Nedir?
Dolarizasyon’un hedefi, halkın yaptığı yatırımlarda değer kaybının önüne geçmektir. Aslında poiztif bir etki gibi görünen bu durum ilerleyen süreçte ekonomik açıdan kötü sonuçlar doğurur. Bir ülkede ekonomik birimlerin, belirsizlik ve yüksek enflasyon durumunda olduğu dönemlerde ulusal parayı kullanarak yaşanacak olası bir değer kaybından korunmak amacı ile halk yabancı finansal varlıklara yatırım yapmaya başlar. Daha yüksek oranda dolar kullanımını tercih eder. İlk aşamada bu şekilde ortaya çıkan ADB doları kullanma oranı yükseldikçe dolar ‘’varlık ikamesi’’ kavramına bağlı olarak yerel paranın önüne geçer. Bu yol ile dolarizasyon oluşur.
Dolarizasyon Nasıl Ölçülür?
Dolarizasyon ölçmek için dolaşımdaki para ile yerli para mevduat değeri toplanıp, yabancı para mevduatı ve yerli para mevduatının oranına eklenmeli ardından dolaşımdaki para çıkan sonuçla toplanmalıdır. Bu verilerin tümü dolarizasyon ölçümü yapılacak olan ülkenin genel ekonomik verileri üzerinden alınmalıdır.
Hesaplamaya ilişkin formül bağlantısı ise ‘’ Dolaşımdaki para +Yerli Para Mevduatı+Yabancı Para Mevduatı/Yerli Para Mevduatı+Dolaşımdaki Para ‘’ olarak ifade edilir. Bu işlem sonucunda elde edilen rakam büyük ise ülke ekonomisinin kötü olduğu yönünde bir sonuca varılır. Dolarizasyon, uzun vadede yüksek riske sebep olan ve ülke ekonomilerini batış yönüne çeken bir durumdur.
Türkiye’de Dolarizasyon Var mı?
Türkiye’de dolarizasyon varlığı kısmi konumdadır. Diğer yandan Türkiye’de yer alan dolarizasyon seviyesine ‘’yükümlü’’ adı verilir. Türkiye’deki bir şirketin dolar açısından büyük yükümlükleri bulunur. Diğer yandan ‘’Türkiye Parasının Kıymetini Koruma Kanunu’’ çıkmadan önce İstanbul ve Anadolu’da birçok gayrimenkul’ün satış ve kiralama işlemlerinin dolar üzerinden yapıldığı kayıtlarda yer alır. Ülkede, geçmişte daha yüksek olan dolarizasyon değeri kısmi konumda varlığını devam ettirir.
