Türev piyasası, bir ana ürüne bağlı olarak gelişen türev ürünlerle özellikle finans piyasasının derinlik kazanması için son derece önem kazanmaktadır. Ürünler arasında uzmanlaşama esasına dayanan, kişileri risk ve belirsizliklere karşı koruyan bir piyasadır. Günümüzde en çok kullanılan türev piyasası ise Forward, Futures ve Swap sözleşme ve opsiyonlarından oluşmaktadır. Forward piyasası, dayanıklı ve talep edilebilir bir ürünün şimdiki ücretiyle satın alınıp, satılması işlemine dayanmaktadır. Şimdi öngörülen ücretlerin gelecek dönmede de uygulaması esas alınır. Utures türev işletmeleri bireysel yatırımcılara hitap etmektedir. Foraward anlaşmaları ise genellikle kurumsal işletmelerin tercih ettiği bir türev yatırım aracıdır. Futures anlaşmaları ile kurulan mal ve hizmetler genel olarak organize işletmelerde kabul görmektedir. Futures anlaşmaları işletme modeli ise tezgâh üstü mal ve hizmetleri piyasadaki yatırımcılara kazandırarak, teminat mekanizması içinde kredi riski olmaması sebebiyle tercih edilmektedir.
Opsiyon sözleşmeleri, vade işlemleri sonrasında işlem yapan kullanıcıya herhangi bir zorunluluk çıkarmamaktadır. Swap işlemleri belirli vadede gerçekleştirilen geçmişte kararlaştırılmış yasaklar çerçevesinde nakit akışının farklılaşması ile yapılan takas sözleşmesine verilen addır. Türev maddeler, yatırım sebebiyle spekülasyon aracı olarak kullanılmaktadır. Türev piyasası içinde firmalar gelecekteki yapmak istedikleri yatırımlar için kredi maliyeti fazlalıklarını yönetmek amacıyla swap sözleşmesi yapma yoluna gitmektedir.
Türev Piyasasındaki Türev Ürünler Nelerdir?
Türev piyasanda yer alan türev ürünler şunlardır:
Bist30’a dayalı Viop30 kontratı
- Euro/TL
- Dolar /TL
- Altın/TL
- Altın/dolar
- GARAN
- AKBANK
- THYAO
- ASELS
- KRDMD
- TUPRS gibi Bts pay vadeli işlemcilerin ve borsacıların yoğun kullandığı türev ürünleridir.
Türev Ürünlerinin Kullanım Amaçları Nelerdir?
Türev ürünlerinin kulanım amaçları şunlardır:
- Kullanım amaçlı kullanım
- Arbitaj amaçlı kullanım
- Spekülasyon amaçlı kullanım
Türev piyasaları birbirinden farklı nedenlerle piyasalara fayda sağlamaktadır. Vadeli işlemler sayesinde geleceğe yönelik olarak pozisyon alma imkânı artmaktadır. Türev ürünleri sayesinde gelecekte fiyatı artış gösterme eğilimi olan ürünleri bugünden hedge yapabilirsiniz. Örneği; 6 ay sonrası için hasadını yapacağınız buğdayın fiyatının düşeceğini düşünüyorsanız düşüş sırasında hedge yaparak kazanç sağlayabilirsiniz. Türev maddeler yatırım nedeniyle spekülasyon amaçlı kullanılmaktadır. Reel sektör işletmeleri türev maddeleri sayesinde ilerde oluşan fiyat farklılıkları ve girdi ücretlilerini katlayarak işletme kazançlarına ivme kazandırmaktadır. Borsada meydana gelen hareketlilikler, iniş çıkış dengesi ve bütün kur emtia ücret riskleri, abartılmış girdiler türev maddeler vasıtasıyla aktif bir şekilde yönetilmektedir. Kurumsal firma ve bireysel işletmeler gelecekte yapılan faiz farklılıklarının yanı sıra kredi maliyet fazlalıklarını yönetmek için türev piyasası ürünlerini tercih etmektedir.